بازگشت احتمالی ایالات متحده به پایگاه بگرام، به عنوان یک نقطه عطف راهبردی، میتواند توازن قوای منطقهای در جنوب و مرکز آسیا را بهطور بنیادین متحول کند. این تحول، پیامدهای چندبعدی برای تمام بازیگران کلیدی از جمله ایران در پی خواهد داشت. بر اساس تحلیل حاضر، واشنگتن با هدف مهار تروریسم فرامرزی، مقابله با نفوذ رقبا و حفظ اهرم فشار بر طالبان، به سمت راهبردی مبتنی بر «حضور نامتقارن» (ترکیب عملیات ویژه، پهپادهای پایشگر و همکاری با متحدان منطقهای) تمایل دارد تا هم هزینهها را کاهش دهد و هم توان اثرگذاری خود را حفظ نماید.
زمینهها و محرکهای بازگشت احتمالی آمریکا: ۱. شکست طالبان در تثبیت حاکمیت ملی و ایجاد ثبات پایدار؛ ۲. گسترش سریع داعش خراسان و تهدید امنیت بینالمللی؛ ۳. تشدید درگیریهای مرزی افغانستان و پاکستان و ۴. رقابت فزاینده قدرتهای فرامنطقهای (روسیه و چین) در آسیای مرکزی.
سناریوهای محتمل اقدامات آمریکا: ۱. حضور غیرمستقیم: استقرار سیستمهای پایش و پهپادهای ضربتی؛ ۲. بازگشت محدود به بگرام: استقرار نیروهای ویژه برای عملیات ضدتروریستی؛ ۳. استقرار از طریق همپیمانان منطقهای: تقویت ناتو و استفاده از پایگاههای کشورهای همسایه؛ ۴. راهبرد فشار حداکثری: ترکیب تحریمهای اقتصادی با عملیات نظامی متمرکز.
پیامدها برای بازیگران اصلی: ۱. طالبان: اتخاذ راهبرد مقاومت کنترلشده؛ تهدید حاکمیت و مشروعیت؛ تشدید تهدیدات امنیتی و ایجاد شکاف درونی؛ ۲. پاکستان: بازتعریف راهبرد در شرایط جدید؛ فرصتسازی برای دریافت کمکهای اقتصادی و نظامی؛ خطر درگیری در بازی بزرگ ژئوپلیتیک. ۳. چین: گسترش نفوذ با احتیاط راهبردی؛ حفظ روابط استراتژیک با پاکستان علیرغم وجود گمانههای جدی در ارتباط با شراکت پنهان پاکستان و آمریکا؛ تثبیت حضور اقتصادی و امنیتی. ۴. روسیه: بازیگری تهاجمی در عرصه نوین؛ مخالفت با حضور نظامی غرب؛ تقویت سازوکارهای منطقهای جایگزین. ۵. جمهوری اسلامی ایران: تشدید فعالیت گروههای تروریستی در مرزهای شرقی؛ افزایش فشار مهاجرتی و بار اقتصادی ـ اجتماعی؛ تغییر موازنه قدرت به نفع پاکستان؛ اختلال در پروژههای ترانزیتی و اقتصادی.
فرصتهای راهبردی: تقویت نقش ایران به عنوان بازیگری ثباتساز و میانجی در منطقه، امکان همکاری تقویت شده با قدرتهای همسو مانند روسیه و چین در قالب مکانیزمهای چندجانبه و تسریع در اجرای پروژههای ترانزیتی و اقتصادی برای تثبیت جایگاه ایران به عنوان کریدور انرژی و تجارت.
برای مطالعه متن کامل مقاله به لینک زیر مراجعه کنید:
